Υπέροχο άρθρο που βρήκαμε στο http://www.samoshost.gr
"Αυτό το ζώο που βλέπετε στη φωτογραφία και το οποίο μπορείτε να δείτε και σεις στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας των Μυτιληνιών (www.nhma.gr), είναι το δέρμα ενός αιμοβόρου αιλουροειδούς, συγγενικού της τίγρης, γνωστού με το όνομα καπλάνι που ζει στη Μικρασία.
«Ένα βράδυ λοιπόν, και ενώ είχαμε μαζευτεί μια μεγάλη βαλκανική παρέα, η κουβέντα ήρθε τυχαία στο επίθετό μου: από πού προέρχεται και σε ποιόν ανήκει το επίθετο Καπλάνι; Σχεδόν όλοι το διεκδικούσαν ως δικό τους. Τότε διηγήθηκα στην παρέα ότι ένα από τα πράγματα που με είχαν εντυπωσιάσει όταν πρωτοήρθα στην Ελλάδα ήταν το γεγονός πως μόλις άκουγαν το επίθετό μου αρκετοί συνομιλητές με ρωτούσαν: «Μήπως έχεις ελληνικές ρίζες γιατί το επίθετο Καπλάνης είναι πολύ γνωστό στην Ελλάδα;». Απαντούσα με ένα «ποιος ξέρει;», αφού ποτέ δεν με είχε απασχολήσει η προέλευση του επιθέτου μου. Τότε όμως, σπρωγμένος και από την περιέργεια, αποφάσισα να κάνω μια πρόχειρη «επιστημονική» έρευνα. Και έτσι ανακάλυψα πως το «καπλάνι» είναι σημιτικής προέλευσης. Στα εβραϊκά σημαίνει «αρχηγός της φυλής» και στα αραβικά «τίγρης». Για το τελευταίο με έχει διαβεβαιώσει και η γνωστή συγγραφέας Άλκη Ζέη. Συναντηθήκαμε κάποτε σε κάποια εκδήλωση και μόλις άκουσε το Καπλάνι μου είπε: «ξέρετε ότι έχω γράψει ένα βιβλίο με το επίθετό σας, «Το καπλάνι της βιτρίνας»;». Της απάντησα πως το είχα διαβάσει και πως είναι από τα πιο αγαπημένα μου βιβλία.
Χάρη στην έρευνά μου ανακάλυψα επίσης πως το «καπλάνι» είναι πανβαλκανικό. Στην Αλβανία το βρίσκεις ως Καπλλάνι (με δυο λ), στην Ελλάδα ως Καπλάνης, στην Τουρκία ως Καπλάν ή Καπλάνογλου, στην Σερβία και το Μαυροβούνιο ως Καπλάνοβιτς, στην Βουλγαρία και την FYROM ως Καπλάνοφ ή Καπλανόφσκι. Ένα επίθετο λοιπόν που παραπέμπει στην «αβάσταχτη ομοιότητα» των Βαλκάνιων μεταξύ τους. Γιατί η ομοιότητα αυτή αποτελεί την ευλογία, αλλά ταυτόχρονα και την κατάρα τους. Ο Φρόυντ μιλά για τον «ναρκισσισμό των μικρών διαφορών»: «οι μικρές διαφορές ανάμεσα σε ανθρώπους που μοιάζουν συγκροτούν την βάση του αισθήματος ξενότητας και εχθρότητας ανάμεσά τους». Ίσως ποιος ξέρει; να έρθει μια εποχή κατά την οποία η φράση αυτή θα βρίσκεται ως προοίμιο στα ιστορικά σχολικά βιβλία των Βαλκανικών χωρών. Όσο για τους δημοσιογράφους δεν είναι δική τους δουλειά να γράψουν ή να ξαναγράψουν την Ιστορία. Η Ιστορία είναι εκεί με τις δικές της καταστροφές αλλά και τις δικές της συμφιλιώσεις. Αυτό που μπορούν να κάνουν όμως είναι να μην μετατρέψουν την Ιστορία σε Υστερία.
ΥΓ. Το «καπλάνι» της Άλκη Ζέη έχει δυο μάτια: ένα μαύρο και ένα ολογάλανο. Όταν κοιτά τον κόσμο με το μαύρο μάτι φέρνει την καταστροφή. Όταν τον κοιτά με το ολογάλανο μάτι φέρνει συμφιλίωση και ευημερία. Είναι μια μεταφορά που θα μπορούσε να ταιριάξει τέλεια στο βλέμμα με το οποίο αντικρίζουν αλλήλους οι Βαλκάνιοι: καιρός είναι λοιπόν να ανοίξουν το ολογάλανο μάτι, εάν δεν θέλουν μια ζωή να βγάζουν ο ένας τα μάτια του άλλου. TA NEA, 31/05/2005»
"Αυτό το ζώο που βλέπετε στη φωτογραφία και το οποίο μπορείτε να δείτε και σεις στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας των Μυτιληνιών (www.nhma.gr), είναι το δέρμα ενός αιμοβόρου αιλουροειδούς, συγγενικού της τίγρης, γνωστού με το όνομα καπλάνι που ζει στη Μικρασία.
Πριν από 130 χρόνια αναγκάστηκε είτε από πλημμύρα του ποταμού Μαίανδρου, είτε από πυρκαγιά, να περάσει κολυμπώντας στη Σάμο. Εγκαταστάθηκε στα υψώματα γύρω από τους Μαυρατζαίους και κατάντησε λυμεώνας των οικόσιτων και ποιμενικών ζώων της περιοχής.
Αγρότες και ποιμένες το καταδίωξαν και το ανάγκασαν να καταφύγει σε μια σπηλιά, που ονομάστηκε από τότε καπλανότρυπα. Οι διώκτες μη τολμώντας να μπούνε μέσα χτίσανε στην πόρτα τοίχο με μεγάλες πέτρες. Το άφησαν κλεισμένο περίπου τρεις μήνες προσδοκώντας να ψοφήσει από πείνα και δίψα. Αυτό όμως διατηρήθηκε ακμαίο τρώγοντας υπόλοιπα παλιών του θηραμάτων που είχε αποθηκεύσει και πίνοντας το νερό σταλαγματιά - σταλαγματιά που μαζεύονταν σε μια γούβα της σπηλιάς. Μετά από αρκετό διάστημα περίεργοι να διαπιστώσουν αν είχε ψοφήσει και μη τολμώντας να ανοίξουν τη χτισμένη είσοδο, άνοιξαν από πάνω τρύπα (φεγγίτη), κρέμασαν ένα σχοινί δεμένο σε πεύκο και κατέβηκε ντυμένος με καπενέκι αλλά άοπλος, ο Γεράσιμος Γλιαρμής. Στην κλεισμένη σπηλιά αγκαλιάστηκαν άνθρωπος και θηρίο σε πάλη μέχρι θανάτου. Ο άνθρωπος κεφαλοκλείδωσε το καπλάνι προσπαθώντας να το στραγγαλίσει, και αυτό προσπαθούσε να σχίσει το καπενέκι και με τα νύχια να ξεσχίσει το στήθος του ανθρώπου και με τα δόντια να του συντρίψει το βραχίονα. Ο Γλιαρμής καλούσε σε βοήθεια αλλά κανένας δεν τολμούσε να πλησιάσει στο άνοιγμα του φεγγίτη.
Σε λίγο φθάνει ο αδελφός του Γεράσιμου, ο Νικόλαος Γλιαρμής, που για το ψηλό του ανάστημα και το ογκώδες του σώμα αλλά και του ενός ματιού του, είχε το παρατσούκλι Κύκλωπας με δύναμη υπερφυσική. Όταν έμαθε την κατάσταση αρπάζει το σκοινί και κατεβαίνει στη σπηλιά. Το θηρίο αφήνει τον αποκαμωμένο αντίπαλο και ορμά στον καινούριο εχθρό του. Αυτός όμως αρπάζει με το αριστερό του χέρι από το λαιμό το καπλάνι και με το δεξί του προσπαθεί να τραβήξει το μαχαίρι από το ζωνάρι του. Ώσπου όμως να το καταφέρει το καπλάνι είχε ψοφήσει από πνιγμό. Ο Γεράσιμος Γλιαρμής όμως είχε εν τω μεταξύ πληγωθεί στο στήθος από τα νύχια του θηρίου και πέθανε από μόλυνση σε λίγο καιρό. - ΒΛΑΧΟΓΕΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ"
Στο μέσο της κεντρικής αίθουσας του Μουσείου στέκει βαλσαμωμένο σε μια βιτρίνα, το (καπλάνι της βιτρίνας). Το ζώο τότε θανατώθηκε και ταριχεύθηκε με τα μέσα της εποχής, περιπλανήθηκε αρκετά όλο αυτό το χρονικό διάστημα και κατέληξε στο Μουσείο μετά από δωρεά του Δήμου Σαμίων. Το έκθεμα αυτό συντηρήθηκε κατά το δυνατόν και εκτίθεται σήμερα λόγω της ιστορικής του αξίας δεδομένου ότι από αυτό εμπνεύστηκε η λογοτέχνης κ. Άλκη Ζέη (έζησε τα παιδικά της χρόνια στη Σάμο) το βιβλίο της "Το Καπλάνι της βιτρίνας".
Η ΄Αλκη Ζέη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1925. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Μόσχας. Το μυθιστόρημά της "Το καπλάνι της βιτρίνας" εκδόθηκε το 1963. Η Ζέη, περνώντας μέσα από ιστορικά περιστατικά της τελευταίας πεντηκονταετίας στην Ελλάδα, που τα εμπλουτίζει με βιωματικά στοιχεία τα οποία, σε συνδυασμό με την οπτική της γωνία, καθορίζουν την αμεσότητα και την αποτελεσματικότητα της γραφής, εύστοχα ταυτίστηκε με την αντίληψη ενός προικισμένου παιδιού και κατόρθωσε να δώσει στα έργα της μια καθολικότητα και μια διανθρώπινη διάσταση που την επιβεβαιώνει η επιτυχία της στις πολλές μεταφράσεις του έργου της σε ξένες γλώσσες. "Το καπλάνι της βιτρίνας", έχει βραβευτεί στις Η.Π.Α. με το βραβείο Mildred L. Batchelder, για το καλύτερο ξένο παιδικό βιβλίο μεταφρασμένο στα αγγλικά (1968) και έχει μεταφραστεί σε 30 γλώσσες.
«Ένα βράδυ λοιπόν, και ενώ είχαμε μαζευτεί μια μεγάλη βαλκανική παρέα, η κουβέντα ήρθε τυχαία στο επίθετό μου: από πού προέρχεται και σε ποιόν ανήκει το επίθετο Καπλάνι; Σχεδόν όλοι το διεκδικούσαν ως δικό τους. Τότε διηγήθηκα στην παρέα ότι ένα από τα πράγματα που με είχαν εντυπωσιάσει όταν πρωτοήρθα στην Ελλάδα ήταν το γεγονός πως μόλις άκουγαν το επίθετό μου αρκετοί συνομιλητές με ρωτούσαν: «Μήπως έχεις ελληνικές ρίζες γιατί το επίθετο Καπλάνης είναι πολύ γνωστό στην Ελλάδα;». Απαντούσα με ένα «ποιος ξέρει;», αφού ποτέ δεν με είχε απασχολήσει η προέλευση του επιθέτου μου. Τότε όμως, σπρωγμένος και από την περιέργεια, αποφάσισα να κάνω μια πρόχειρη «επιστημονική» έρευνα. Και έτσι ανακάλυψα πως το «καπλάνι» είναι σημιτικής προέλευσης. Στα εβραϊκά σημαίνει «αρχηγός της φυλής» και στα αραβικά «τίγρης». Για το τελευταίο με έχει διαβεβαιώσει και η γνωστή συγγραφέας Άλκη Ζέη. Συναντηθήκαμε κάποτε σε κάποια εκδήλωση και μόλις άκουσε το Καπλάνι μου είπε: «ξέρετε ότι έχω γράψει ένα βιβλίο με το επίθετό σας, «Το καπλάνι της βιτρίνας»;». Της απάντησα πως το είχα διαβάσει και πως είναι από τα πιο αγαπημένα μου βιβλία.
Χάρη στην έρευνά μου ανακάλυψα επίσης πως το «καπλάνι» είναι πανβαλκανικό. Στην Αλβανία το βρίσκεις ως Καπλλάνι (με δυο λ), στην Ελλάδα ως Καπλάνης, στην Τουρκία ως Καπλάν ή Καπλάνογλου, στην Σερβία και το Μαυροβούνιο ως Καπλάνοβιτς, στην Βουλγαρία και την FYROM ως Καπλάνοφ ή Καπλανόφσκι. Ένα επίθετο λοιπόν που παραπέμπει στην «αβάσταχτη ομοιότητα» των Βαλκάνιων μεταξύ τους. Γιατί η ομοιότητα αυτή αποτελεί την ευλογία, αλλά ταυτόχρονα και την κατάρα τους. Ο Φρόυντ μιλά για τον «ναρκισσισμό των μικρών διαφορών»: «οι μικρές διαφορές ανάμεσα σε ανθρώπους που μοιάζουν συγκροτούν την βάση του αισθήματος ξενότητας και εχθρότητας ανάμεσά τους». Ίσως ποιος ξέρει; να έρθει μια εποχή κατά την οποία η φράση αυτή θα βρίσκεται ως προοίμιο στα ιστορικά σχολικά βιβλία των Βαλκανικών χωρών. Όσο για τους δημοσιογράφους δεν είναι δική τους δουλειά να γράψουν ή να ξαναγράψουν την Ιστορία. Η Ιστορία είναι εκεί με τις δικές της καταστροφές αλλά και τις δικές της συμφιλιώσεις. Αυτό που μπορούν να κάνουν όμως είναι να μην μετατρέψουν την Ιστορία σε Υστερία.
ΥΓ. Το «καπλάνι» της Άλκη Ζέη έχει δυο μάτια: ένα μαύρο και ένα ολογάλανο. Όταν κοιτά τον κόσμο με το μαύρο μάτι φέρνει την καταστροφή. Όταν τον κοιτά με το ολογάλανο μάτι φέρνει συμφιλίωση και ευημερία. Είναι μια μεταφορά που θα μπορούσε να ταιριάξει τέλεια στο βλέμμα με το οποίο αντικρίζουν αλλήλους οι Βαλκάνιοι: καιρός είναι λοιπόν να ανοίξουν το ολογάλανο μάτι, εάν δεν θέλουν μια ζωή να βγάζουν ο ένας τα μάτια του άλλου. TA NEA, 31/05/2005»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου